Moeder, waarom leven wij? Als je alle verhaaltjes op een rij plaatst, hebben we in 13,8 miljard jaren een lange en bijzondere weg afgelegd om dit vandaag te kunnen vertellen. Op deze immense tijdschaal ontstonden onze eerste beschavingen slechts 0,000005 miljard jaar geleden.
Let wel dat er in deze verhalen verschillende cruciale aspecten zijn om dit allemaal te kunnen creëren. Omdat de elektrische lading van een proton exact tegengesteld is aan die van een elektron kunnen ze samen in atomen bestaan zoals we die vandaag kennen. Omdat de zuurstof-koolstofbalans in de aardse atmosfeer is wat ze is, kunnen grotere dieren ontstaan op onze planeet, inclusief de mens zoals we die vandaag kennen.
Zijn dit toevalligheden? Kunnen we dit vandaag navertellen door een louter accidentje van de natuur? Of schuilt hierachter een onderliggende natuurwet die we nog niet kennen? Slechts minuscule veranderingen in onder andere bovenstaande parameters zouden aanleiding gegeven hebben tot een totaal ander universum of misschien wel een totaal andere dominerende levensvorm.
De kwantumfysica is een formalisme om de natuur op zeer kleine schaal te beschrijven. Veronderstel dat we de tijd eventjes stil kunnen zetten, en we hebben bijvoorbeeld een heel kort levend higgsdeeltje vast. Voor alle mogelijke acties die nu kunnen gebeuren volgens de natuurwetten, berekent de kwantumfysica een kans of waarschijnlijkheid van voorkomen. Zal het kortlevende higgsdeeltje nu “vervallen” in quarks of in iets anders? Bij het werpen van een (eerlijke) dobbelsteen zal elke uitkomst tussen een en zes ogen een identieke waarschijnlijkheid hebben, maar in de wereld van de kwantumfysica zal elke uitkomst typisch niet een gelijke waarschijnlijkheid hebben. Stel dat we de tijd opnieuw laten lopen en het higgsdeeltje vervalt? De uiteindelijke uitkomst daarvan is afhankelijk van die waarschijnlijkheden. De mogelijkheid met een grotere waarschijnlijkheid heeft uiteindelijk een grotere kans, maar zonder garantie dat die zich effectief zal voordoen tussen alle opties. Rekening houdend met hun waarschijnlijkheden van voorkomen wordt er willekeurig een mogelijkheid gekozen waarmee de realiteit verder gaat. Sommigen zeggen dat alle andere mogelijke opties die in ons universum niet gekozen worden, zich wel voordoen in een ander, parallel universum. Misschien wel in een universum met een planeet waar de biosfeer gedomineerd wordt door varkensachtige wezens. Met dit proces zou men gigantisch veel universa creëren, een concept dat we ‘multiversum’ noemen. Maar we hebben nog geen methode gevonden om dit bijzonder theoretisch concept te testen met concrete experimenten, en misschien zal ons dit ook nooit lukken. Vele andere wetenschappers zeggen bijgevolg dat dit multiversum-formalisme een te gemakkelijke en niet-verifieerbare redenering is om alles wat we nog niet kennen onder de mat te schuiven.
Wetenschappers blijven verder zoeken naar feitelijke en fundamentele natuurwetten die de geobserveerde werkelijkheid kunnen beschrijven en verklaren. En op hun ambitieuze en boeiende pad ontdekken ze veel nieuwe kennis die we als mens kunnen toepassen om een betere beschaving en een betere biosfeer op aarde te creëren. Stilstaan bij onze plaats als individu in dit gigantisch geheel doen we sinds de oudheid. Ook onze jonge curieuzeneuzen hebben een onverzadigbare fascinatie voor de onmiddellijke leefwereld rondom hen, en met eenzelfde passie verkennen ze weldra als ware ontdekkingsreizigers de onbekende aspecten van het universum en onze leefwereld, en verleggen ze de grenzen van onze kennis.